Chuyện rửa bát đũa sau bữa ăn chắc hẳn mẹ nào cũng từng đau đầu, nhất là nhà đông người hoặc sau những buổi tiệc tùng. Ngày trước, máy rửa bát còn khá xa lạ và bị xem là “xa xỉ phẩm”, nhưng dạo gần đây nhiều gia đình Việt đã bắt đầu sử dụng. Bản thân mình cũng từng phân vân có nên mua máy rửa bát không và so sánh với rửa bằng tay. Sau một thời gian tìm hiểu và sử dụng, hôm nay mình muốn chia sẻ thật lòng về ưu điểm và nhược điểm của máy rửa bát so với rửa bát truyền thống bằng tay, để các mẹ có cái nhìn rõ hơn trước khi quyết định nhé.

Trước tiên, mình xin tóm tắt nhanh một số ưu nhược điểm chính của máy rửa bát (so với rửa tay):

• Ưu điểm máy rửa bát: Tiết kiệm thời gian và công sức; rửa sạch hơn (nhờ nước nóng, áp lực mạnh) và tiệt trùng bát đĩa; tiết kiệm nước hơn nếu dùng đúng cách; giữ cho da tay khỏi tiếp xúc hóa chất; giúp bếp gọn gàng sạch sẽ hơn.
• Nhược điểm máy rửa bát: Chi phí mua ban đầu khá cao; chiếm không gian bếp; thời gian rửa mỗi mẻ khá lâu; phải dùng chất tẩy rửa chuyên dụng và bảo trì định kỳ; không phù hợp để rửa ít chén đĩa hoặc một số vật dụng đặc thù.

Đó là tóm tắt, bây giờ mình sẽ đi vào chi tiết từng điểm cộng/trừ của máy rửa bát và rửa bằng tay cho các mẹ nhé.

Xem thêm: Máy rửa bát là gì? Có nên mua máy rửa bát không?

Ưu điểm của máy rửa bát

• Tiết kiệm thời gian, công sức: Với máy rửa bát, các mẹ chỉ mất vài phút để xếp bát đũa vào máy và nhấn nút, sau đó có thể thảnh thơi làm việc khác hoặc nghỉ ngơi. Không còn cảnh đứng hàng nửa giờ đồng hồ kỳ cọ chén bát. Đặc biệt những lúc nhà có khách, máy rửa bát đúng là “cứu cánh” – mọi người trò chuyện vui vẻ, xong tiệc chỉ việc cho tất cả vào máy, nhàn tênh không phải “hì hục” rửa một đống bát.Chỉ mất vài phút xếp bát đĩa, bạn đã tiết kiệm hàng trăm giờ mỗi năm nhờ máy rửa bát.
• Rửa sạch hơn và vệ sinh hơn: Thú thật ban đầu mình cũng nghi ngờ liệu máy rửa có sạch bằng rửa tay không. Thực tế dùng rồi mới thấy máy rửa bát rửa rất sạch, sạch hơn rửa tay nhiều nếu xếp đúng cách. Máy phun nước nóng mạnh đến ~60-70°C kèm chất tẩy rửa chuyên dụng, giúp đánh bay dầu mỡ và mảng bám cứng đầu mà rửa tay bằng nước lạnh khó làm sạch hoàn toàn. Hơn nữa, nước nóng còn tiệt trùng, diệt khuẩn bát đĩa tốt, đảm bảo vệ sinh, nhất là nhà có em bé mình càng yên tâm. Sau chu trình rửa, máy thường có chế độ sấy khô hoặc hé cửa tự động để hơi nước thoát ra, nên bát đĩa khô ráo, không bị ám mùi ẩm mốc. Những tính năng này rửa tay bình thường khó mà làm được.
• Tiết kiệm nước hơn so với rửa tay: Nhiều người nghĩ dùng máy với thùng to như vậy sẽ tốn nước lắm, nhưng sự thật hoàn toàn ngược lại nhé. Máy rửa bát hiện đại chỉ dùng khoảng 6-15 lít nước cho mỗi lần rửa đầy tải (tùy model và chế độ rửa). Trong khi nếu rửa bằng tay cho lượng bát đĩa tương tự, các mẹ có thể tốn tới 30-40 lít nước hoặc hơn, đặc biệt nếu xả nước liên tục. Máy rửa bát dùng hệ thống phun áp lực và tuần hoàn nước nên tối ưu lượng nước sử dụng. Như nhà mình từ ngày có máy, tiền nước hàng tháng không tăng bao nhiêu, thậm chí còn giảm nhẹ vì mình ít xả nước rửa tay hơn trước.
• Không hại da tay, tốt cho sức khỏe: Trước đây mỗi mùa đông rửa bát xong là tay mình khô rát, bong tróc vì tiếp xúc nước rửa chén và nước lạnh. Từ khi có máy rửa bát, da tay mình đỡ hẳn khô nẻ. Máy giúp mình tránh tiếp xúc trực tiếp với dầu mỡ bẩn và hóa chất tẩy rửa, cũng không phải hít mùi nước rửa chén nhiều như trước. Đối với những mẹ da nhạy cảm hoặc dễ dị ứng, máy rửa bát thật sự là một trợ thủ đắc lực bảo vệ đôi tay và sức khỏe.
• Giữ gian bếp gọn gàng, hiện đại: Đây là ưu điểm phụ nhưng mình thấy thích: Bát đĩa bẩn có thể cất vào máy ngay sau khi ăn, bồn rửa và mặt bếp không còn bày bừa chén đĩa dơ, nhìn bếp lúc nào cũng gọn gàng sạch sẽ. Máy rửa bát cũng góp phần làm căn bếp hiện đại, xịn sò hơn hẳn. Nhiều máy thiết kế âm tủ hoặc để độc lập kiểu dáng đẹp, tăng thẩm mỹ cho không gian bếp nhà mình. Bạn nào thích nhà cửa ngăn nắp thì sẽ mê điểm này của máy rửa bát.
• Nhiều chế độ rửa thông minh: Máy rửa bát ngày nay có nhiều chương trình rửa linh hoạt: rửa nhanh, rửa tiết kiệm, rửa mạnh cho đồ bẩn nhiều, rửa nhẹ cho ly cốc, thậm chí rửa nửa tải nếu ít đồ... Nhờ đó, mình có thể tùy chọn chế độ phù hợp với lượng bát đĩa và mức độ bẩn. Chức năng hiện đại như rửa nước nóng, sấy khô, hẹn giờ, điều khiển qua điện thoại cũng rất tiện. Rửa tay thì mình chỉ có một “chương trình” duy nhất là... kì cọ bằng tay thôi phải không các mẹ 😄.

Tóm lại, máy rửa bát giúp công việc rửa chén đĩa trở nên nhanh gọn, hiệu quả và nhàn tênh hơn rất nhiều, đặc biệt hữu ích cho những gia đình bận rộn hoặc có nhiều chén bát mỗi ngày.

Nhược điểm của máy rửa bát

Mặc dù “đáng đồng tiền bát gạo” là vậy, nhưng máy rửa bát cũng có vài điểm bất tiện mà các mẹ nên cân nhắc:

• Chi phí đầu tư ban đầu cao: So với rửa tay không tốn xu nào ngoài xà phòng và nước, thì một chiếc máy rửa bát giá không hề rẻ. Hiện nay máy rửa bát gia đình loại phổ thông cũng tầm vài triệu đến hơn chục triệu đồng, những dòng cao cấp nhập khẩu có thể 20-30 triệu (tùy thương hiệu, dung tích). Ngoài ra, dùng máy thì hàng tháng tốn thêm chi phí mua viên rửa/chất tẩy rửa chuyên dụng, muối làm mềm nước và nước làm bóng (tuy những khoản này không quá nhiều, nhưng vẫn là thêm so với rửa tay dùng nước rửa chén thông thường). Khoản đầu tư ban đầu khá lớn này đôi khi làm nhiều gia đình e ngại. Tuy vậy theo mình thấy, giá máy rửa bát đang ngày càng hợp lý hơn và nếu tính về lâu dài thì cũng đáng để đầu tư, nhất là với những ai coi trọng sự tiện lợi và sức khỏe.
• Tốn không gian bếp và lắp đặt phức tạp: Máy rửa bát cỡ tiêu chuẩn thường có kích thước tương đương một máy giặt nhỏ hoặc lò nướng cỡ lớn, nên sẽ chiếm một khoảng không gian đáng kể trong bếp. Nhà nào diện tích bếp hạn chế phải tính toán chỗ đặt máy cho phù hợp. Việc lắp đặt máy cũng cần đấu nối cấp nước, thoát nước, đôi khi phải khoan khoét tủ bếp (với máy âm tủ). Nếu không tiện lắp cố định, các mẹ có thể chọn loại máy rửa bát để bàn mini (cỡ nhỏ hơn và lắp đặt đơn giản hơn), nhưng dĩ nhiên loại nhỏ thì rửa được ít bát hơn. Nói chung, đây là thiết bị tương đối cồng kềnh, không gọn nhẹ như đôi bàn tay chúng ta khi rửa thủ công.
• Thời gian rửa mỗi mẻ khá lâu: Nếu các mẹ quen rửa tay một loáng 10-15 phút là xong thì khi dùng máy sẽ thấy một chu trình rửa tiêu chuẩn mất từ 1-2 tiếng (tùy chế độ). Nghe có vẻ lâu nhưng thực ra trong thời gian đó mình không phải động tay vào việc rửa, máy tự vận hành hoàn toàn. Mình thường bật máy rửa sau bữa tối rồi đi làm việc khác, đến khi xong xuôi máy đã rửa và sấy khô. Tuy nhiên đúng là nếu chỉ có ít chén đĩa bẩn và muốn sạch ngay thì rửa tay nhanh hơn là chờ máy. Máy rửa bát phát huy hiệu quả nhất khi gom đủ một mẻ đầy; thành ra nhà ít người (1-2 người, ít nấu nướng) có khi phải dồn bát đĩa cả ngày mới đầy máy để rửa một lần, hoặc phải chọn chế độ rửa nửa tải cho phù hợp.
• Không phải món nào cũng rửa được bằng máy: Mặc dù máy rửa bát có thể xử lý hầu hết chén đĩa, xoong nồi thông thường, nhưng một số vật dụng không nên cho vào máy. Ví dụ như dao sắc cao cấp (dễ bị cùn và gỉ nếu rửa máy), chảo chống dính rẻ tiền (sợ bong lớp chống dính), đồ gỗ, đồ tre nứa (dễ nứt vỡ do nhiệt độ cao), đồ sứ vẽ vàng (sợ phai màu)... Những món này tốt nhất vẫn nên rửa tay riêng. Ngoài ra, nếu bát đĩa có thức ăn cháy khét bám dính lâu ngày, máy rửa bát có thể không làm sạch 100% được nếu chỉ chạy một chu trình. Có khi mình vẫn phải ngâm nước hoặc cọ sơ qua vết cháy khê trước khi bỏ vào máy. Nói cách khác, máy rửa bát không hoàn toàn thay thế 100% việc rửa tay trong mọi trường hợp, thỉnh thoảng mình vẫn phải rửa tay bổ sung vài món đặc biệt.
• Yêu cầu sử dụng và bảo trì đúng cách: Để máy rửa bát hoạt động hiệu quả, các mẹ cần sắp xếp bát đĩa đúng cách (xếp sai có thể khiến nước không tiếp cận hết mọi bề mặt, bát không sạch hoặc kẹt cánh quạt phun nước). Ban đầu chưa quen có thể thấy hơi lích kích một chút trong khâu xếp đồ. Bên cạnh đó, máy rửa bát cần được vệ sinh định kỳ: làm sạch lọc rác, vệ sinh khoang máy, bổ sung muối và nước trợ xả khi hết... Nếu lơ là khâu bảo trì, máy có thể bị mùi hoặc giảm hiệu quả rửa. Thêm nữa, khi máy gặp sự cố hỏng hóc thì việc sửa chữa sẽ phức tạp và tốn kém hơn nhiều so với… đôi bàn tay chúng ta “hỏng” (vì tay chỉ cần dưỡng da là khỏe lại thôi 😅).
• Một số nhược điểm khác: Máy rửa bát khi hoạt động đôi lúc có tiếng ồn nhẹ (đa số máy đời mới chạy khá êm, nhưng mình nghĩ cũng nên lưu ý đặt máy xa chỗ ngủ nếu rửa ban đêm). Thời gian đầu học cách dùng máy có thể hơi bỡ ngỡ, phải làm quen việc chọn chương trình, phân loại đồ rửa, nhưng sau đâu lại vào đấy ngay. Ngoài ra, nhiều người lớn tuổi trong nhà có thể chưa tin tưởng máy rửa bát (ông bà mình ban đầu hay chê “máy rửa sao sạch bằng người rửa” 😅). Mình đã phải chứng minh thực tế vài lần để người lớn thấy yên tâm rằng máy rửa sạch không kém gì rửa tay, thậm chí sạch hơn. Giờ thì cả nhà đều ủng hộ dùng máy rồi.

Nhìn chung, nhược điểm lớn nhất của máy rửa bát vẫn là chi phí và sự phù hợp với thói quen sinh hoạt. Nếu vượt qua được rào cản ban đầu về chi phí và chịu khó học cách dùng, sắp xếp, thì máy rửa bát sẽ phục vụ gia đình bạn rất tốt.

Ưu điểm của việc rửa bát bằng tay

Để công bằng, mình cũng điểm qua ưu nhược điểm của rửa bát truyền thống bằng tay nhé. Trước hết là ưu điểm của rửa tay so với dùng máy:

• Không tốn chi phí mua máy và điện năng: Rửa bát bằng tay hầu như miễn phí (chỉ tốn nước và một ít nước rửa chén mỗi ngày). Không cần đầu tư tiền triệu mua máy móc, cũng không tốn điện vận hành. Với nhiều gia đình ngân sách hạn hẹp hoặc ít nhu cầu, rửa tay vẫn là phương án tiết kiệm nhất.
• Dễ làm, không phụ thuộc thiết bị: Rửa chén bát bằng tay thì ở đâu cũng làm được, bất kỳ ai cũng biết làm, không phải học cách sử dụng máy móc. Chỉ cần có bồn rửa, xà phòng và giẻ rửa bát là xong. Nếu nhà mất điện, mất nước hoặc máy rửa bát hỏng thì chúng ta vẫn luôn có thể xoay sang rửa bằng tay, rất linh hoạt. Nhiều khi chỉ có vài cái chén đũa bẩn, rửa tay một loáng là sạch ngay, nhanh hơn bật máy rất nhiều.
• Phù hợp với mọi loại vật dụng: Rửa tay thì cái gì rửa cũng được, từ nồi chảo lớn quá khổ, dao kéo sắc, ly thủy tinh mỏng manh đến chảo gang, đồ gỗ... Những món “khó chiều” mà máy rửa bát phải kiêng thì rửa tay vô tư. Bạn cũng có thể chà kỹ những vết bẩn cứng đầu theo ý mình, đảm bảo sạch bong. Nói chung rửa tay có lợi thế là linh hoạt, không kén chọn vật dụng.
• Không phải chờ đợi lâu: Như đã đề cập, rửa bằng tay có thể xử lý ngay lập tức và xong trong thời gian ngắn, không cần chờ tích đủ đồ hay chờ máy chạy chu trình dài. Nếu chỉ một hai người với ít chén bát, rửa tay xong xuôi cất tủ chỉ 5-10 phút, nhanh gọn hơn máy.

Ngoài ra, có mẹ đùa rằng rửa bát bằng tay còn giúp vận động cơ thể một chút (coi như tập thể dục nhẹ 😅) và đôi khi rửa bát chung còn là cơ hội chuyện trò giữa các thành viên. Đây cũng là những điểm thú vị mà... máy rửa bát không có được.

Nhược điểm của việc rửa bát bằng tay

Và đây là những hạn chế của rửa bát bằng tay (mà máy rửa bát có thể khắc phục):

• Tốn thời gian và công sức hàng ngày: Rửa tay đòi hỏi chúng ta đích thân đứng rửa sau mỗi bữa ăn. Ngày nào cũng vậy, việc này ngốn khá nhiều thời gian và sức lực, nhất là với gia đình đông người hoặc nhiều bữa cơm. Nhiều hôm đi làm về mệt mà còn thấy cả chồng bát dơ là chỉ muốn thở dài. Nếu có máy, bạn sẽ tiết kiệm được bao nhiêu thời gian công sức lặp đi lặp lại đó để nghỉ ngơi hay làm việc khác.
• Tiêu tốn nhiều nước hơn: Nếu không cẩn thận, rửa bằng tay có thể rất hao nước. Thói quen rửa dưới vòi nước chảy liên tục sẽ tốn hàng chục lít nước cho một lần rửa. Dù có tiết kiệm hơn bằng cách dùng chậu/lòng bồn đầy nước để tráng thì lượng nước dùng thường vẫn nhiều hơn so với máy rửa tuần hoàn. Điều này không chỉ tốn tiền nước mà còn không thân thiện với môi trường lắm đâu các mẹ ạ.
• Hiệu quả làm sạch và tiệt trùng kém hơn: Rửa tay thường chỉ dùng nước ở nhiệt độ thường (hoặc hơi ấm), không đủ nóng để diệt khuẩn kỹ trên bề mặt chén bát. Miếng bọt biển rửa bát nếu không vệ sinh kỹ cũng tích tụ nhiều vi khuẩn, dùng lâu ngày khá mất vệ sinh. Mình đọc đâu đó thấy miếng rửa bát là một trong những thứ bẩn nhất trong nhà bếp 😱. Trong khi máy rửa bát dùng nước nóng và tự làm sạch tốt hơn, rửa tay có thể khiến chén đĩa chưa sạch sâu bằng. Chưa kể rửa tay xong nhiều khi bát đĩa vẫn ướt nhẹp, phải tốn công tráng nước nóng hoặc lau khô, rất mất thời gian.
• Dễ làm hại da tay, móng tay: Như mình chia sẻ, rửa bát nhiều làm da tay mình khô nẻ và xấu hẳn đi. Các mẹ dùng nước rửa chén thường xuyên còn có thể bị dị ứng, bong da hoặc móng tay giòn gãy do hóa chất tẩy rửa. Đeo găng tay cao su thì đỡ hại da nhưng nhiều người lại khó chịu khi đeo găng, vướng víu khó thao tác. Nói chung, rửa tay vất vả và có thể ảnh hưởng nhan sắc của đôi tay ngọc ngà 🥲.
• Có thể gây bừa bộn, mất vệ sinh khu vực bếp: Rửa tay xong mà xử lý không khéo thì nước bẩn và cặn thức ăn dễ vương vãi quanh bồn rửa, rồi rác đọng trong lọc rác của chậu gây mùi. Chén đĩa để chất đống chờ rửa cũng làm khu bếp trông luộm thuộm. Đây là những vấn đề nhỏ nhưng ngày nào cũng gặp thì cũng đau đầu phết đấy ạ.
• Dễ xảy ra “tranh cãi việc nhà”: Cái này hơi ngoài lề nhưng thực tế 😁. Nhiều gia đình hay lục đục chuyện phân công rửa bát sau bữa ăn (ví dụ chồng nói vợ rửa, vợ bảo chồng rửa…). Rửa tay thì phải có người làm, nên nếu không tự giác sẽ dễ mâu thuẫn. Còn nếu có máy rồi thì mọi người đỡ tranh cãi khoản này: ai dọn bàn xong chỉ việc bỏ bát vào máy, nhấn nút, thế là xong, êm đẹp hơn hẳn.

Tóm lại, rửa bằng tay tuy đơn giản nhưng mất thời gian, dễ mệt và không sạch bằng máy ở nhiều khía cạnh. Cũng vì những nhược điểm này mà mình đã quyết tâm sắm một chiếc máy rửa bát để giải phóng sức lao động 😄.

So sánh nhanh giữa máy rửa bát và rửa tay

Để các mẹ dễ hình dung, mình làm một bảng so sánh ngắn gọn về máy rửa bát vs. rửa tay theo từng tiêu chí nhé:

Tiêu chíMáy rửa bátRửa bát bằng tay****Thời gian & công sứcTiết kiệm thời gian, công sức (máy làm việc, mình rảnh tay).Tốn thời gian mỗi ngày, phải tự rửa từng món.Độ sạch & vệ sinhRửa rất sạch với nước nóng, diệt khuẩn; sấy khô bát đĩa.Rửa sạch ở mức cơ bản; khó diệt khuẩn, phải lau khô thủ công.Lượng nước tiêu thụ~6-15 lít nước/một lần rửa đầy máy (tiết kiệm hơn).Tốn nhiều nước hơn (khoảng 30+ lít cho lượng bát tương đương).Tiêu thụ điện năngTốn điện cho máy (~1-2 kWh/lần) và cần chất tẩy rửa chuyên dụng.Không tốn điện, chỉ cần nước rửa chén thông thường.Chi phí & thiết bịChi phí mua máy cao; cần không gian đặt máy; phải bảo trì, vệ sinh máy định kỳ.Hầu như không tốn chi phí đầu tư; không cần thiết bị, không phải bảo trì gì.Tính tiện lợiRất tiện lợi, đặc biệt khi nhiều bát đĩa; có thể rửa cả xoong nồi (trong giới hạn khoang máy).Tiện cho rửa ít đồ hoặc đồ đặc thù (nồi chảo lớn, dao kéo sắc…); linh hoạt mọi lúc.Tác động đến sức khỏeKhông phải tiếp xúc xà phòng, nước bẩn; không hại da tay.Dễ hại da tay, làm khô nứt da; phải cúi/đứng lâu dễ mỏi lưng.Phù hợp gia đìnhPhù hợp gia đình bận rộn, đông người; người thích công nghệ hiện đại.Phù hợp gia đình rất ít người, ngân sách hạn chế; người có nhiều thời gian.Nhìn vào bảng trên, các mẹ có thể thấy rõ máy rửa bát vượt trội ở khoản tiết kiệm thời gian, rửa sạch vệ sinh và bảo vệ sức khỏe, trong khi rửa tay thì lợi thế ở chỗ không tốn kém và linh hoạt. Mỗi phương pháp đều có điểm mạnh yếu riêng, nên tùy vào nhu cầu và điều kiện của từng gia đình để lựa chọn cho phù hợp.

Kết luận: Có nên dùng máy rửa bát không?

Theo kinh nghiệm thực tế của mình, máy rửa bát thực sự là một trợ thủ đắc lực giúp cuộc sống nhẹ nhàng hơn. Nếu gia đình bạn có điều kiện sắm máy, mình nghĩ rất nên đầu tư vì những lợi ích lâu dài về sức khỏe và thời gian nó mang lại. Đặc biệt nhà nào đông người, hay nấu nướng nhiều thì máy rửa bát gần như “must-have” luôn ấy. Ngược lại, nếu bạn sống một mình hoặc ít nấu ăn, hoặc chi phí còn eo hẹp thì có thể chưa vội mua ngay, cứ rửa tay cũng không sao.

Quan trọng nhất là các mẹ cân nhắc nhu cầu sử dụng thực tế và khả năng tài chính. Máy rửa bát không phải cây đũa thần giải quyết mọi thứ, nhưng dùng đúng hoàn cảnh sẽ phát huy hiệu quả tối đa. Như nhà mình từ ngày có máy, mình cảm thấy giải phóng được khá nhiều thời gian và công sức mỗi ngày, tinh thần thoải mái hơn hẳn. Ông xã cũng vui vì đỡ phải cãi nhau xem ai rửa bát 😄.

Cuối cùng, nếu các mẹ muốn tìm hiểu kỹ hơn về máy rửa bát (loại nào phù hợp, giá cả ra sao, kinh nghiệm sử dụng…), mình thấy trên trang BlueHome.vn có khá nhiều thông tin hữu ích. BlueHome là một đơn vị chuyên về máy rửa bát và thiết bị nhà bếp, họ có hẳn danh mục các máy rửa bát đa dạng mẫu mã để mình so sánh tham khảo. Mình đã tham khảo ở đó khá nhiều trước khi quyết định mua. Các mẹ quan tâm có thể ghé xem cho biết thêm chi tiết nhé.

Hy vọng những chia sẻ chân thành trên đây giúp các mẹ hiểu rõ hơn về ưu và nhược điểm của máy rửa bát so với rửa bát bằng tay. Nếu có thắc mắc hay kinh nghiệm nào khác, các mẹ cứ comment cùng thảo luận nha. Cảm ơn mọi người đã đọc bài chia sẻ dài này. Chúc các mẹ sớm tìm được giải pháp phù hợp để việc rửa bát không còn là nỗi ám ảnh mỗi ngày! 👋